नयाँ पुस्ता र परिवर्तनको जिम्मेवारी
जुझारु पत्रकार / सन्तोष प्रसाद तिवारी
काठमाडौं।
नेपालको राजनीतिक इतिहास त्याग, संघर्ष र बलिदानले भरिएको छ। हजारौँ नागरिकले आफ्नो जीवन अर्पण गर्दै हासिल गरेको स्वतन्त्रता, समानता र लोकतान्त्रिक मूल्यहरूको संरक्षण आज पनि चुनौतीपूर्ण अवस्थामा छ। संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्रलाई हल्का रूपमा लिने पुरातन सोच र संकुचित दृष्टिकोणले परिवर्तनको गति अवरुद्ध गर्न खोजिरहेको देखिन्छ। यद्यपि, यस्ता अवरोधका बीच पनि नयाँ पुस्ता उज्यालो भविष्य निर्माण तर्फ सचेत र सक्रिय बन्दै गएको तथ्य आशा जनक छ।
सामाजिक तथा राजनीतिक परिवर्तन आफैंमा सहज प्रक्रिया होइन। इतिहासले स्पष्ट रूपमा देखाएको छ—अन्याय, विभेद र अत्याचारविरुद्ध आवाज उठाउने नागरिकहरूले नै समाजलाई अग्रगमनको दिशामा डोर्याएका छन्। यस्ता व्यक्तिहरू साहस, दृढता र स्वतन्त्र चेतनाका प्रतीकका रूपमा स्थापित भएका छन्। तर, परिवर्तनको नाममा अराजकता होइन, विवेकपूर्ण संघर्ष, संवाद र संगठित प्रयास आवश्यक हुन्छ भन्ने तथ्यलाई बिर्सनु हुँदैन।
हाल स्थानीय तहमा देखिएको नेतृत्वको कमजोरी, अवसरवाद र भीड मानसिकताले अस्वस्थ राजनीतिक संस्कारलाई बढावा दिएको छ। यसले सामाजिक एकता कमजोर बनाउनुका साथै विकास र सुशासनमा गम्भीर अवरोध सिर्जना गरेको छ। यदि स्थानीय युवावर्गले जिम्मेवारी बोधका साथ सक्रिय भूमिका निर्वाह गरेन भने गाउँ–समाजको भविष्य झनै अनिश्चित बन्ने जोखिम बढ्दै जानेछ। युवाको सहभागिता केवल विरोधमा सीमित नभई समस्या पहिचान र समाधान खोज्ने दिशामा केन्द्रित हुनुपर्छ।
काठमाडौं जिल्ला लगायत देशभरका नागरिकका हक–अधिकार, सुरक्षा र अवसर सुनिश्चित गर्न सक्षम, इमानदार र जवाफदेही नेतृत्व अपरिहार्य छ। यस्ता नेतृत्वले मात्र भ्रष्टाचार, पुराना असफल संरचना र निष्क्रिय सोचलाई चुनौती दिन सक्छन्। साथै, नीति निर्माणदेखि कार्यान्वयनसम्म नागरिक सहभागिता सशक्त बनाउँदै लोकतन्त्रलाई व्यवहारमा स्थापित गर्न सकिन्छ।
समग्रमा, समाजको सकारात्मक रूपान्तरणका लागि तीन तत्व अत्यन्त आवश्यक देखिन्छन् : सचेत समुदाय, जिम्मेवार नेतृत्व र व्यक्तिगत उत्तरदायित्व। परिवर्तनको चाहनालाई केवल नारामा सीमित नराखी व्यवहारमा उतार्न सके मात्र लोकतान्त्रिक मूल्यहरू बलियो बन्छन्। सक्रिय नागरिकता, रचनात्मक संघर्ष र नैतिक नेतृत्व नै समाजको उज्यालो भविष्य निर्माणका आधार स्तम्भ हुन्।
